Op drie oktober in 2016 ging ik helemaal in het zwart gekleed naar werk. Niet omdat zwart mijn favoriete kledingkeuze is, maar uit solidariteit met duizenden en duizenden vrouwen die in het zwart gekleed de Poolse straten en pleinen op gingen. Als protest tegen een nog strengere abortuswetgeving in het land waar mijn moeder is geboren.
Diezelfde avond ging ik samen met mijn Poolse collega en mijn vriend via de Haagse straten richting de Poolse ambassade in Nederland. Tientallen vrouwen stonden daar voor de ambassade, een plek waar je normaal gesproken je paspoort verlengt. Op deze maandag stonden een groep boze vrouwen en mannen in solidariteit met de honderdduizenden protesterende vrouwen in Polen. En het heeft gewerkt, het voorstel uit 2016 werd met succes weggestemd.
In het zwart gekleed in 2016, met parasol en kleerhangers in de hand werd buiten de Poolse ambassade in Den Haag gedemonstreerd tegen de schending van vrouwenrechten.
In 2020 herhaalde dit spel zich. Maar deze keer werd het protest voor vrouwen gemankeerd..
De stemming over strengere abortuswetgeving is het gevolg van een initiatief van de conservatief-rechtse beweging binnen de Poolse kerk. In Polen kunnen wetsvoorstellen in behandeling worden genomen als daar minimaal 100.000 mensen steun aan geven. Voor dit wetsvoorstel was de steun zelfs voorbij de 800.000 ondertekenaars. Het voorstel was in november ingediend, de behandeltijd is maximaal zes maanden dus het ‘’moest’’ wel in stemming worden gebracht in april. En daar ontrolt zich een politiek spel: de regeringspartij ziet ook wel dat er toch een meerderheid is om de abortuswetgeving (die al streng is) te houden zoals het is. Toch is er een conservatief-rechtse beweging in Polen, die de regeringspartij graag te vriend houdt.
De rechter moest het vieze werk opknappen
De politiek leek zich er niet aan te willen branden en ook deze stemming werd in april weggestemd. Tot 22 oktober 2020. Op deze donderdagmiddag is het Poolse hooggerechtshof tot de uitspraak gekomen dat het aborteren van een foetus met een aangeboren afwijking in strijd is met de Grondwet.
Corona woedt in oktober 2020 nog steeds door het Poolse land, maar dat hield de demonstranten niet tegen. Drie weken later zijn er nog steeds dagelijkse protesten, met soms wel honderdduizenden demonstranten.
Een politiek spel over de ruggen van vrouwen.
Laat ik heel duidelijk zijn, het abortusbeleid in Polen is een wassen neus. Het Centraal-Europees land kent een van de meest strenge abortuswetgeving van Europa. Een abortus is alleen mogelijk wanneer levens van moeder en kind in gevaar zijn of er sprake is geweest van verkrachting. Verkrachting is zo moeilijk te bewijzen dat het merendeel (98%) van de abortussen worden uitgevoerd met gezondheidsrisico als reden.
Dat betekent niet dat door deze strenge abortuswetgeving er geen andere redenen zijn voor vrouwen om een abortus te overwegen. Dit heeft tot resultaat dat een groot deel van de vrouwen illegaal een abortus laten uitvoeren. Er zijn schattingen van 80,000 tot 200,000 illegale abortussen per jaar. Waarvan 10 tot 15% van de abortussen in het buitenland worden uitgevoerd, in Duitsland, Slowakije of Tsjechië. Maar ook in Nederland, sinds het besluit van het gerechtshof is het aantal abortusaanvragen door Poolse vrouwen in Nederland sterk gestegen.
Gaan de vrouwen weer baas over eigen buik zijn in Polen?
Na weken van protesten in Polen, is de wettelijke vertaling de uitspraak van het hof. Sommigen noemen het een succes. Helaas kan ik deze vreugde niet delen. Succes is op dit dossier nog steeds verlies. Het is teruggaan naar al één van de meest strenge abortuswetgeving van Europa, waarbij een legale abortus vrijwel niet mogelijk is. Na dagenlang protesten van meer dan honderdduizenden Polen is teruggaan naar het oude nog steeds verlies. Nog steeds verlies, omdat de protesten hebben laten zien dat niet alleen de hoogopgeleide stedeling is die klaar is met het conservatieve beleid van de regering. Ook de boeren, de jeugd in de dorpen en de babcia’s. De babcia’s die niet de gehoopte ontwikkeling zien voor de volgende generaties, maar oude communistische trekjes.
Polen kan niet met minder genoegen nemen dan echt succes. En dat is er pas wanneer een politiek doorbraak wordt bereikt.
Kijk verder:
Een VPRO documentaire van de half-Poolse Dore van Duivenbode is het kijken waard, ze gaat in gesprek met een Poolse dokter werkzaam in Duitsland bij de uitvoering van abortussen.